Oranjes troonopvolgers zwart wit liggend
(c) Nationaal Archief / RVD

De troon & de toekomst: Amalia en haar 4 voorgangers

De monarchie is zoveel groter dan mijzelf.’

Hoe zou Amalia zich vandaag voelen? Haar laatste dag als 17-jarige, even thuis tijdens haar gap year. Niet om een wasje te draaien, maar om haar 18de verjaardag officieel te vieren.

En wel met een monogram, officiële portretten die naar buiten worden gebracht, morgen naar de Raad van State, nationale en internationale media-aandacht – het is opeens menens.

2021 claudia de breij boek amalia anp 01
(c) ANP

Wie het boek Amalia van Claudia de Breij over de kroonprinses heeft gelezen, weet dat de kroonprinses aardig weet wat haar te wachten staat. Als ze morgen meerderjarig wordt, kan ze zo nodig meteen staatshoofd worden.

Iets waar ze over heeft nagedacht. Op haar veertiende, een jaar na de inhuldiging van haar vader, die haar rol als troonopvolger aanzienlijk concreter maakte, heeft ze zich er bij neergelegd, zegt ze.

2019 04 27 amalia koningsdag amersfoort ANP 02
(c) ANP

Ze denkt dat ze het later goed doet als ze Nederland kan helpen. ‘Als ik een nare situatie kan voorkomen door diplomatie. Als ik de wereld een heel klein stukje beter heb gemaakt, dan ben ik blij. Ik ben in dienst van mijn land. Ik geef mijn leven aan Nederland.’

‘Ik ben in dienst van mijn land. Ik geef mijn leven aan Nederland’

Amalia staat welwillender en zonniger in die taak dan haar voorgangers. Dat zal te maken hebben met haar persoonlijkheid, maar ongetwijfeld ook met haar ouders, koning Willem-Alexander en koningin Máxima, die van haar jeugd geen elitaire bubbel hebben gemaakt.

Wilhelmina

Haar voorgangers hadden het er moeilijker mee. Wilhelmina werd daadwerkelijk op haar 18de koningin, in 1898.

1895 wilhelmina victoria NA
Wilhelmina ging in 1895 op bezoek bij koningin Victoria (c) Nationaal Archief

Op haar 10de stierf haar vader Willem III, haar moeder koningin Emma was regentes tot Wilhelmina meerderjarig was geworden.

1898 wilhelmina inhuldiging NA
(c) Nationaal Archief

In die acht jaar (en eigenlijk ook al daarvoor) werd Wilhelmina gedrild voor het koningschap. ‘Ik ben als het ware in den Nederlandschen vorm gegoten,’ zei ze daar zelf over. Maar de avond voor haar inhuldiging schreef ze ook dat ze werd bevangen ‘door een gevoel van leegte en volkomen eenzaamheid.’

Juliana

Ook Wilhelmina’s dochter Juliana vond het een ‘afschuwelijk idee’ dat ze vanaf haar 18de klaar moest staan om het stokje over te nemen.

1928 juliana NA 01
Juliana in 1928, 18 jaar (c) Nationaal Archief

Gelukkig voor haar had ze een sterke moeder, die pas in 1948 aftrad. Juliana was 39 jaar en moeder van vier dochters toen ze koningin werd en nóg was ze niet heel enthousiast, met dank aan haar tegendraadse karakter. Ze worstelde in ieder geval met het vooruitzicht, tot op de dag voor haar inhuldiging.

1926 juliana NA
Juliana, bijna 18 (c) Nationaal Archief

‘Was afzien van de kroon een serieuze optie?’ vraagt haar biograaf Jolande Withuis zich af. ‘Vermoedelijk niet. Nergens blijkt dat Juliana hierover met vriendinnen of anderen delibereerde. Noch door haarzelf, noch door anderen werd deze mogelijkheid geopperd. (..) Nee zeggen was temeer geen optie omdat het nagenoeg moedermoord zou zijn geweest. Wilhelmina was de monarchie en Juliana haar enig mogelijke opvolgster.’

Beatrix

Juliana bereidde Beatrix beter op haar toekomstige rol voor dan ze zelf had mogen ervaren. En Beatrix zelf – slim en analytisch van geest – had zelf ook wel door dat er werk aan de winkel was om de monarchie relevant te houden.

1955 beatrix irene margriet soestdijk ANP
(c) ANP

Zo zorgde ze zelf dat ze van het zweverige schooltje dat haar moeder had uitgekozen naar een degelijke opleiding ging die haar kennis bijspijkerde. Tegelijk baalde ze dat ze minder speelruimte had dan haar drie zusjes Irene, Margriet en Christina. Beatrix stond in ieder geval niet te popelen om koningin te worden: ‘Het is een functie waar geen mens om vragen zou.’

1957 beatrix portret nationaal archief 04
1957 (c) Nationaal Archief

‘Als je geboren bent met zo’n bestemming in je leven, dan is dat zeker een element in je leven wat heel zwaar weegt en eigenlijk in alle opzichten meeweegt, op alles zijn stempel drukt,’ zei de jonge Beatrix over haar toekomstbeeld. ‘En ja, waar je eigenlijk niet meer onderuit kunt.’

1956 beatrix 18 jaar tiara nationaal archief
(c) Nationaal Archief

Over het een plek geven zei ze: ‘Het is natuurlijk iets waar je ingroeit en steeds weer gebeuren in je leven dingen waardoor je dit beseft. Langzamerhand wordt dit besef een bewustzijn en gaat het echt een rol in je leven spelen. En dat is een groeiproces waar je langzaam, langzaam naartoe groeit.’

1957 beatrix portret nationaal archief 02
(c) Nationaal Archief

Ze was 23 toen ze zich verzoende met haar lot: ‘Dat was eigenlijk na mijn studententijd, dat ik voor mezelf vrede heb gevonden met mijn eigen toekomst.’

Tegenover schrijfster Hella Haasse spreekt ze over dat moment in haar leven ‘waarin ik het ook aanvaard heb, waarin ik het heel bewust ook op een gegeven moment gekozen heb. In die zin dat ik mezelf er innerlijk bij heb neergelegd, het in positieve zin aanvaard heb als: ‘Dit is de opdracht in mijn leven en dit moet ik nu eenmaal doen, maar dan wil ik het ook goed doen’.’

Willem-Alexander

Ook Amalia’s vader Willem-Alexander worstelde als jongeman met het idee dat zijn leven al grotendeels bepaald was.

1985 wax prinsjesdag NA
Willem-Alexanders eerste Prinsjesdag in 1985 (c) Nationaal Archief

Toen hij jong was, zag je dat aan zijn frisse tegenzin bij officiële zaken, later kon hij dat beter maskeren. Hij kreeg er meer lol in toen hij zich rond 1998 ging bezighouden met watermanagement en uitgroeide tot een specialist met veel aanzien, zowel in Nederland als internationaal. Het hielp ook dat hij een jaar later zijn grote liefde leerde kennen en zo beter in zijn vel kwam te zitten.

1985 wax friso constantijn NA
1985, Constantijn, Willem-Alexander en Friso (c) Nationaal Archief

‘Ik denk dat je je er eerst tegen verzet, omdat niemand echt iets wil hebben vastliggen in zijn leven,’ zei hij erover. ‘Ik in ieder geval niet. Je wilt toch zelf je weg vinden. Maar ook als iets vastligt, kun je zelf de weg ernaartoe vinden. Ik denk dat ik die gedachtewisseling bij me zelf gemaakt heb.’

1985 wax vliegtuig brevet 2e klasse NA
Willem-Alexander haalde in 1985 zijn vliegbewijs Prive-Vlieger 2e klasse (c) Nationaal Archief

‘Het is een kwestie van aarzelen of je het kan en of je bereid bent heel intensief en lang je daarop voor te bereiden, om het uiteindelijk te kunnen doen. (…) Die twijfel is over.’

Amalia

Amalia worstelt, gelukkig voor haar, wat minder met de toekomst. Ze is zich bewust van haar voorbeeldfunctie, maar ook van het feit dat het een ondankbare baan is waar 17+ miljoen mensen iets van vinden.

2018 amalia erwin olaf 02 1
(c) RVD

Het koningshuis is er voor elke Nederlander, vindt ze. ‘Een president is er vaak alleen voor de grote dingen, maar wij kunnen ook licht laten vallen op het kleine.’

2019 koningsdag amalia selfie anp
(c) ANP

Dat vindt ze mooi, aan de monarchie. Een president kan heel partijdig zijn, en die verdeeldheid, die versplintering die je ook in Nederland nu ziet, daarvoor kan het een mooi tegenwicht zijn iemand te hebben die íedereen representeert. Ongeacht politieke kleur, geloof, afkomst, of wat dan ook. ‘En ik ben bereid dat op me te nemen.’

2019 04 27 amalia koningsdag amersfoort ANP wax
(c) ANP

En als de monarchie nu zou worden afgeschaft? ‘Ze mogen het best doen, hoor, dan ga ik ook door met mijn leven,’ zegt Amalia. ‘Maar de monarchie is zoveel groter dan mijzelf. Ik ben geboren binnen een leven dat ik heb geaccepteerd. Ergens blijft het altijd nog lastig. Maar aan de andere kant heb ik het volledig geaccepteerd. Het gaat over zoveel meer dan mijzelf.’

Zeen is a next generation WordPress theme. It’s powerful, beautifully designed and comes with everything you need to engage your visitors and increase conversions.

Top 3 Stories