Zó zou dat er dan uitzien.
Dit jaar maakte prinses Amalia kennis met de krijgsmacht. En of ze nu in dienst gaat of niet, als ze te harer tijd koningin wordt, zal ze een belangrijke symbolische rol voor het leger vervullen.
Opperbevelhebber wordt ze niet. In andere landen is dat soms wel zo, maar in Nederland is het anders geregeld. Het is het beste uit te leggen met haar vader koning Willem-Alexander als voorbeeld.
Uniform
Als Prins van Oranje droeg Willem-Alexander, ook bij niet-militaire bijeenkomsten, vaak een uniform.
Bijvoorbeeld bij zijn huwelijk, op Prinsjesdag, de Dodenherdenking op de Dam en bij staatsbezoeken samen met Beatrix. Toen hij vlak voor zijn inhuldiging desgevraagd ‘op de meest eervolle wijze’ ontslag uit dienst kreeg, was Willem-Alexander zowat 28 jaar militair geweest.
Reservist
Hij vervulde in die tijd zijn dienstplicht bij de marine, behaalde zijn groot militair vliegbrevet bij de luchtmacht en volgde colleges bij het Instituut Defensieleergangen…
…zij het niet meer in een actieve rol, maar als ‘reservist’ in hoge, onbezoldigde legerrangen bij de verschillende legeronderdelen.
Staatsrecht
Het ontslag uit dienst van Willem-Alexander bij zijn aantreden als koning heeft alles te maken met de regels van ons staatsrecht. Volgens artikel 97 van de Grondwet heeft de regering ‘het oppergezag over de krijgsmacht’. Bij ons bestaat de regering uit kabinet én staatshoofd/koning.
Je kunt niet het oppergezag hebben over een leger, waar je als ondergeschikt militair zelf deel van uitmaakt
Willem-Alexander zei het in de Defensiekrant zo: “Aangezien de koning behoort tot de Nederlandse regering, kan ik geen actief dienend militair meer zijn.” Je kunt nu eenmaal niet, zelfs niet als politiek ‘machteloos’ constitutioneel vorst, mede het oppergezag hebben over een leger, waar je als ondergeschikt militair zelf deel van uitmaakt.
Koninklijk Distinctief
Toch heeft hij dankzij een speciale, op hem als koning toegesneden regeling ook als niet-militair het recht om een uniform te dragen. Hij heeft er drie: de ceremoniële tenues van marine, luchtmacht en landmacht, maar zonder rangonderscheidingstekens. In plaats daarvan kwam een ‘koninklijk distinctief’, een combinatie van drie van de regalia, te weten de Rijksappel, het Rijkszwaard en de Scepter.
De regeling die het de koning toestaat ‘om bij gelegenheden die hij daarvoor ceremonieel en representatief geschikt acht’ een uniform te dragen en waarvan hij maar spaarzaam gebruik maakt, werd door hem indertijd via de Defensiekrant aldus begroet: “Om onze sterke band te onderstrepen zal ik graag gebruikmaken van dat recht. Ik ben trots op onze krijgsmacht en haar militairen.”
Ceremonieel Tenue
Wat betreft Amalia zou je dan moeten denken aan een voor haar geschikte versie van het Ceremonieel Tenue (CT) met toevoeging van het Koninklijk distinctief. Dit is het tenue van de Marine.
Het CT voor de Koninklijke Landmacht is gebaseerd op het opperofficiertenue zoals met onderbrekingen en verschillende detaillering in gebruik van 1814-1910. De geborduurde uitmonstering is geplaatst op een ponceaurode ondergrond, voorzien van een handgeborduurde kartelrand die langs de naad van de mouw aan beide zijden naar beneden loopt. Het Koninklijk distinctief wordt gedragen op de epaulet.
Het CT van de Koninklijke Luchtmacht is voorzien van een dubbele brede galon en het Koninklijk distinctief op de ondermouw.
Nu hebben we niet één foto van Beatrix als prinses of koningin kunnen vinden, behalve deze: als adorable kabouter bij de padvinderij. Zij is niet in actieve dienst geweest en heeft voor zover we weten nooit gebruik gemaakt van het Ceremonieel Tenue. Wat van respect getuigt voor de strijdkrachten (je moet toch een béétje hebben ervaren hoe het is om militaire dienst te zijn). Dus als Amalia actieve dienst overslaat, is de kans enorm dat zij als Majesteit militaire ceremonies gewoon in burgerkleding zal afhandelen onder het motto: ‘Ere wie ere toekomt’.
