Drift en dwarsheid zijn familietrekjes.
Het zal niet altijd leuk zijn, opgroeien in de spotlights. Toch was het prinses Amalia gegund om een redelijk normale jeugd te hebben. Voor zover het normaal is met je vrienden en vriendinnen naar de stad te gaan met in je kielzog beveiliging, natuurlijk.
Toch heeft ze tot nu toe aardig haar gang kunnen gaan. Zoals haar vader koning Willem-Alexander eerder zei: ‘De beveiligers zijn er voor de veiligheid, niet om te klikken.’
En hoewel ze vast haar reilen en zeilen moet overleggen en niet zomaar spontaan ergens heen kan gaan, maakt ze toch de indruk best happy puberjaren te hebben gehad.
En dat is een breuk met het verleden, want Amalia’s voorgangers hadden helemaal niet zo’n leuke tienertijd.
Wilhelmina
Wilhelmina (1880-1962) werd op haar tiende al koningin; haar moeder Emma regeerde tot Wilhelmina achttien werd als regentes. Ze groeide op in Paleis Het Loo bij Apeldoorn, maar was soms ook op Paleis Noordeinde in Den Haag. Al heel jong kreeg ze thuisonderwijs, in haar eentje. Omgang met leeftijdsgenoten had ze bijna niet en gedrild worden door strenge Britse gouvernante Elizabeth Saxton Winter zal ook best pittig zijn geweest.
‘De gewone omgang met kinderen was in de kooisfeer ondenkbaar,’ schreef ze in haar memoires. ‘Ik heb deze dan ook nooit gekend en schier geen mogelijkheid gehad tot het aanknopen van vriendschapsbanden.’ En ook: ‘Wie zich in een kooi voelt, voelt zich opgesloten en verlangt naar vrijheid.’
Toch wist Wilhelmina zich soms af te zetten tegen alle regels. Zo mocht ze graag haar paard de sporen geven om bij haar ‘oppassen’ weg te komen en leerde ze in het geheim schaatsen.
Juliana
Wilhelmina kreeg één kind: Juliana. Omdat ze enig kind was, werd er in extreme mate op de troonopvolger gelet. Niet zozeer door haar moeder, wel door een heel leger van professionele nanny’s en gouvernantes. Wel gunde Wilhelmina haar dochter wat ze zelf zo heeft gemist: vriendinnen.
Tot haar tiende kreeg Juliana op het paleis les met nog drie andere meisjes van wie de vader aan het hof werkte. Daarna volgde privéonderwijs, maar mocht ‘Jula’ de vriendschappen aanhouden. Ze pleegden prank calls en hadden een besloten toneelvereniging Achmajeem – Juliana was dol op toneelspelen.
En opstandig was ze ook: ‘Op het bal voor haar achttiende verjaardag in 1927 wil ze dat de vrouwen voetvrije jurken dragen om de charleston te dansen,’ schrijft Jolande Withuis in de biografie ‘Juliana: vorstin in een mannenwereld’. ‘Er wordt ‘wilde muziek’ gespeeld. Moeder Wilhelmina schijnt verbolgen de zaal te hebben verlaten.’
Ook lekker dwars: Juliana – hier 18 jaar – was klaar met privéonderwijs en drukte er een studie in Leiden door.
Beatrix
Als oudste dochter van Juliana had Beatrix een wat onrustige jeugd. In haar kindertijd woonde ze tijdens WOII in Canada. Terug in Nederland werd ze opgevoed door kinderjuffen en gouvernantes. Zo streng als de regels thuis waren, zo zweverig waren ze op de alternatieve school waar ze heen gaat. Dat was De Werkplaats van Kees Boeke in Bilthoven.
Beatrix veegde er de vloer en deed mee met de groep, maar voelde dat iedereen op haar lette. Wat het besef nog eens extra aanzette dat ze geen gewoon meisje was. En ook dat De Werkplaats geen goede basis bood voor haar toekomstige ambt.
Haar persoonlijkheid zat in een knoop, constateerden haar ouders toen ze haar – op haar eigen verzoek – van school haalden in 1951.
Beatrix kwam toen in een privéklas aangevuld met geselecteerde meisjes, onder de verantwoordelijkheid van het Het Baarnsch Lyceum. Ze moest worden bijgespijkerd in de lesstof en toont daarnaast ‘een gebrek aan beschavingsdiscipline en omgangsvormen’, meldt Jutta Chorus in de biografie ‘Beatrix: dwars door alle weerstand heen’.
Het hielp niet dat thuis de sfeer om te snijden was. Beatrix’ vader prins Bernhard was voortdurend de hort op met minnaressen of shady zaken aan het afhandelen. Haar moeder was in de ban van gebedsgenezeres Greet Hofmans. En Beatrix was een driftkikker die aan de ene kant een heel verantwoordelijk oudste kind was, maar aan de andere kant haar nylons kapottrok als ze gefrustreerd was: het beruchte ‘Russische bloed’ van de Oranjes.
Om er mee om te gaan, zocht ze haar toevlucht in paardrijden, beeldhouwen en goede gesprekken met de zwarte beo die ze op haar kamer mocht houden.
In gesprek met Hella Haasse voor een portret voor haar achttiende verjaardag, zoals Claudia de Breij dat nu ook van Amalia heeft gemaakt, zei Beatrix: “Ik snap niet wat de mensen in ons zien.” Ze vond het bovendien niet prettig te worden ‘tentoongesteld’, maar ging toch naar recepties, doopte schepen en knipte lintjes door, ‘met flair’, volgens Haasse.
In het jaar dat Beatrix achttien werd, kwam er een einde aan de toestanden rond Hofmans. Niet dat haar ouders daarna samen gelukkig verder gingen. Zodra de prinses was geslaagd voor het gymnasium wist ze niet hoe snel ze in Leiden moest gaan studeren.
Willem-Alexander
De koning had in Baarn een redelijk normale jeugd: hij ging naar een gewone kleuter- en lagere school en later naar het Baarns Lyceum. Zijn vader Prins Claus zei in een interview dat zijn zoons zo vrij mogelijk moeten kunnen opgroeien: “Dat niet alles wat ze doen wordt geregistreerd en vervolgens anders gewogen dan de daden van andere kinderen.”
Ook zijn moeder Beatrix hield hem in de luwte. Afgezien van een bordesmomentje tijdens het defilé van zijn oma en eens een fotosessie blijft de beoogd troonopvolger uit beeld. “De volgende dag moeten ze weer met gewone kinderen de klas in, dat geeft spanningen,” aldus zijn moeder over Willem-Alexander en zijn broers Friso en Constantijn.
De verhuizing naar Den Haag in 1980, toen Beatrix koningin werd, hakte erin voor Willem-Alexander die van school moest wisselen. In de derde klas van het Vrijzinnig-Christelijk Lyceum had hij vaak het gevoel harder te worden aangepakt dan de andere leerlingen.
Tel daarbij op dat zijn moeder het heel druk had met koningin zijn en zijn vader Claus kampte met een ernstige depressie die uitgebreid in de pers werd omschreven, en het is niet vreemd dat Willem-Alexander geen opgewekte puber was.
“Ik was een hele gemiddelde puber, dus heel vervelend,” zei hij daarover in het interview voor zijn 50ste verjaardag. “Een van de dingen in de puberteit is dat je je afzet tegen je ouders. Als je vader ziek is, want depressiviteit is een ziekte, dan kun je je niet afzetten. Dat heb ik heel moeilijk gevonden.”
Willem-Alexander trok zijn eigen plan. Ooit vertelde hij dat hij wel eens het paleis uit glipte om naar een disco te gaan. Dan kwam hij netjes om half 2 ’s nachts thuis om zijn moeder gerust te stellen en welterusten te wensen, en klom hij vervolgens uit het raam om verder te feesten met zijn vrienden.
“We hadden een tik-tak manier van discussiëren thuis. Dat ging best wel ver”
“Tegen alles en iedereen was ik behoorlijk brutaal. Wij waren thuis met drie jongens en het verschil tussen mij en mijn jongste broertje was 2,5 jaar. We hadden een tik-tak manier van discussiëren thuis. Dat ging best wel ver. Het maakte dat ik mij in het openbaar niet durfde te uiten.”
Uiteindelijk wilde hij, net als zijn moeder destijds, afstand van het thuisfront en maakte zijn middelbare schooltijd af op het Atlantic College in Wales, waar prinses Alexia nu net is begonnen. Daar had hij het wél naar zijn zin, maakte nieuwe vrienden en kreeg een beter beeld van zichzelf en de wereld.
Zijn tijd bij de marine vormde Willem-Alexander verder, net als zijn studie in Leiden waar hij erachter kwam dat hij aardser in het leven bleek te staan dan de gemiddelde corpsbal die er rondliep: “Mij werd verteld hoe de wereld in elkaar zit door mensen die niet meer hadden gezien dan hun ouderlijk huis, middelbare school en hockeyclub.”
Amalia
Hoe Amalia is als puber, weten we eigenlijk niet. Er zal best eens met de deuren worden gesmeten in Paleis Huis ten Bosch…
… maar in de schaarse momenten dat we haar zien, komt ze vooral rustig en vriendelijk over. Misschien dat de ijzeren beheersing van oma Zorreguieta hier het ‘Russische bloed’ heeft afgezwakt?
Foto’s ©ANP, RVD
